Thursday, April 2, 2009

ХОЛЫН ХАМААТНУУД ХООРОНДОО ГЭРЛЭСЭН ТОХИОЛДЛУУД ГАРЧ БАЙНА

Гэр бүл бидний амьдралын салшгүй хэсэг билээ. Бид гэр бүлээсээ халуун дулаан уур амьсгал, дотно харилцааг илүүтэй мэдэрдэг. Бие сэтгэлийн чухал хэсэг болсон гэр бүлээ бид яаж илүү аз жаргалтай байлгах вэ? Ер нь гэр бүлийн аз жаргалын үндэс, дээдлэн эрхэмлэх ариун нандин зүйл юу юм бол, монголын гэр бүлийн харилцаа ямар нөхцөл байдалд байгаа вэ гэх мэт асуудлуудыг хөндөн Улаанбаатар дээд сургуулийн Монгол судлалын төвийн захирал, доктор, профессор Т.Намжилтай ярилцсанаа толилуулъя.
Та гэр бүл судлалаар олон жил дагнан ажиллаж, судалгаа шинжилгээний бүтээлүүд ном зохиол бичиж, сэтгүүл эрхлэн гаргаж байсан туршлагатай хүн. Монголын гэр бүлийн нөхцөл байдалд хэр сэтгэл хангалуун байна вэ?
- Манай Монголд гэр бүл судлал шинжлэх ухааны түвшинд хараахан хүрч чадаагүй байна. Гэр бүлийн амьдрал 4-5 жил тутам ихээр өөрчлөгдөж байгаа учир энэ талаар байнга судалгаа хийх шаардлагатай. Нийгмийн амьдрал түүхийн богино хугацаанд эрс өөрчлөгдөж байгаагаас монголын гэр бүлийн харилцааг боловсронгуй болгох шаардлага гарч байна. Гэр бүлийн харилцаа нийгмийн амьдрал, өөрчлөлт шинэчлэлтээс хоцрохгүй байх асуудал тулгарч байгаа.
Засгийн газраас гэр бүлийн жил зарлаж байсан нь гэр бүл, үр хүүхдийн төлөө анхаарал тавих явдлыг дээшлүүлэхэд чухал нөлөө үзүүлсэн. Ахлах ангийнхан, залуу гэр бүлүүд, гэрлэх гэж байгаа залуучууд гэр бүлийн талаар маш их сонирхож анхаарах болжээ. Жишээлэхэд: биднийг хөвгүүдийн клубд гэр бүлийн талаар лекц уншихад тэд ихэд анхааран сонсдог. Зарим албан байгууллагууд урьж гэр бүлийн ярих, лекц хийлгэх болсон.
Дунд сургуулийн сурагчид гэр бүлийн амьдарлын талаар, гэрлэх насныхан ханиа яаж сонгох тухай, гэрлэсэн хүмүүс хүүхдээ яаж зөв хүмүүжүүлэхийг илүүтэй сонирхдог.
Манай улсын гэр бүлийн байдлыг нийгмийн хүрээнд нь авч үзвэл нэлээд хямралтай байгаа бөгөөд энэ нь олон зүйлээр илэрч байна. Гэр бүлийн амьдралд анхаарахгүй бол болохгүй байна. Гэр бүлийн асуудалд байнга анхаарч, судалж, хариу өгч байх ёстой.
Ерөнхийдөө Монголчуудын гэр бүлийн хүрээний амьдралын ололттой тал нь давамгайлаад байна уу, дутагдалтай тал нь давамгайлаад байна уу?
- Судлаачийн хувиар бол аль нэг тал нь давамгайлж байна гэж үзэхгүй. Муу тал байвч арилгах боломжтой гэж үзэж байна.
Монгол гэр бүлийн орчин дэлхий дахины гэр бүлийн амьдралтай нягт холбоотой болсон учир гэр бүлийн амьдарлын асуудлуудаа дангаараа дотооддоо шийдэхэд бэрхшээлтэй болсон. Гадаад харилцаа нээлттэй болсноос сөрөг үзэгдэл ч орж ирж байна.
Ололттой тал нь гэр бүлийн талаар төрөөс баримтлах бодлого чиглэлтэй болсон, залуучууд соёлын дэвшилтэт өв уламжлалаасаа суралцах хүсэл эрмэлзэлтэй болсон, нэг үеэ бодвол хүмүүс гэр бүлийн боловсролоо нэмэгдүүлэхийг хичээх болсон гэх мэт юм.

Гэр бүлийн амьдралын суурь асуудлуудыг анхаарах явдал дутагдалтай, удам угсаагаа мэдэх асуудал муу байна. Нийгмээс шалтгаалан гэр бүлийн амьдралд гарч буй өөрчлөлтийг иргэд тэр бүр мэдэрч чадахгүй байгаа. Төрөлт буурах, гэр бүл салалт нэмэгдэх зэрэг үзэгдлийг гайхан хүлээж авдаг. Ардчилсан нийгэмд шилжсэн нь гэр бүлийн амьдралд нөлөөлсөөр байгаа. Тйимээс асуудлыг ул үндэстэйгээр авч үзэлгүй залуучуудыг утга учиргүй буруутгаад хэрэггүй.
Эмэгтэйчүүд хөдөлмөрийн зах зээл дээр идэвхитэй орох болсон нь сайн зүйл боловч нөгөө талаар хүүхэд эзэнгүйдэх, төрөлт буурах, гэр бүл салах хандлага бий болж байна. Олон шалтгаанаар гарлах нас хойшилж эмэгтэйчүүд дунджаар 24-29, эрэгтэйчүүд 25-30 насны хооронд гэрлэх боллоо. Залуус цаг заваар хомс байгаагийн зэрэгцээ гэрлэлтийг цаг хугацаа, зардал шаардсан зүйл гэж үзэх явдал байна. Эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс ажил гэсээр яваад бие биенээ муу мэдэж, сайн ойлголцохгүй болж байна.
Аливаад сэтгэл зүрхнийхээ үүднээс хандах, сэтгэл зүрхтэй нь ажиллах явдал дутаад байна. Сэтгэл зүрхний хүмүүжил гэж байх ёстой л доо.
Манай нийгэмд гэр бүлээс гадуурх бэлгийн харьцаа нэлээд газар авч, зарим хүний хуввп жирийн л зүйл болон хувирсан байх юм. Энэ явдал нь гэр бүл, нийгмийн амьдрал, тэр дотроо хүүхдийн хүмүүжил, төлөвшилд ямраар нөлөөлөх талаар таны бодол?
Энэ үзэгдлийг нийгмийн хүрээнд хавтгайруулан ойлгож болохгүй. Тодорхой хүрээнд, боломжийн хөрөнгө, албан тушаалтай хүмүүсийн хувьд илүүтэй байдаг юм шиг байна. Энэ бол түр зуурын үзэгдэл, шаардлагатай арга хэмжээг нь авбал цэгцэрнэ.
Хүмүүсийн амьдралын хэв маягт өөрчлөлт гарч байна. Монголд нүүдлийн ба суурьшмал амьдрал зэрэгцэн оршиж байгаа. Дэвшилт уламжлал харьцангуй хадгалагдаж ирсэн хөдөөд цэврээрээ хань бүл болж байсан. Харин хот суурин газрын хүмүүсийн хайр дурлалаа илэрхийлэх, харьцах явдалд өөрчлөлт гарч байна. Хотод гэр бүлийн амьдралд илүү өөрчлөлт гарч, гэр бүлийн янз бүрийн хэлбэр оршиж байгаа. Гадны муу нөлөө тусах нь их байна. Нөгөө талаас дээрх явдал ханилсан хоёрын хэн нэгнийх нь харилцааны болон сексийн харилцааны ханамжгүй байдлаас үүсч байгаа. Энэ шалтгаанаар нэлээд олон хүн гэр бүлээсээ салдаг. Иймээс ч бие биенийхээ харилцааны ханамжид байнга анхаарах хэрэгтэйг дор дорноо бодох нь зөв. Орчин өөрчлөгдөж маш их боломжийг бий болгож байгаа. Амьдралд өөрчлөлт гарч байгаа үе бүхэнд ханилсан хосууд бие биенээ улам бүр таньж мэдэхийг хичээх хэрэгтэй. Дандаа эрэгтэйдээ буруу өгөөд байх хэрэггүй.
“Гэрлэлт бол төгсгөл биш эхлэл. Гэр бүлийн амьдралыг өдөр бүр шинэчилж байх
хэрэгтэй” гэсэн үг байдаг. Ер нь гэр бүлээ аз жаргалтай чигээр нь хадгалах, халуун
дулаан уур амьсгалтай байлгахын тулд эхнэр, нөхөр хоёр юун дээр анхаарах
хэрэгтэй вэ? Гэр бүл бат бэх оршин тогтнохын үндэс юу вэ?
Сайхан гэр бүлийн үндэс нь аз жаргал, аз жаргалын үндэс нь хайр сэтгэл, хайр сэтгэлийн үндэс нь итгэл. Зарим хүрээнд мөнгө төгрөгийг аз жаргал, хайр сэтгэл гэж үздэг явдал бий. Хосууд бие биенээ сайн ойлгоод, маргаанаа хэрүүл болгохгүй, эв түнжингээ алдахгүй байх нь зөв.
Эрэгтэй эмэгтэй хүний сэтгэхүй өөр талуудтай. Гэтэл эрэгтэй нь эмэгтэйгээ өөр шигээ, эмэгтэй нь эрэгтэйгээ өөр шигээ бодсоноос үл ойлголцол үүсдэг. Тиймээс харилцан бие биенээ ойлгох нь чухал. Орчин, үлгэр дуурайлал хүний төлөвшилд их нөлөөтэй болохоор сайхан гэр бүлд өссөн хүмүүсээс сайхан гэр бүл бий болоод байгаа

нь ажиглагддаг. Салж ч болдоггүй, нийлж ч болдоггүй зовлонтой амьдралтай гэр бүл ханиа буруу сонгосноос бий болдог.
Садан төрөл хамаатнаа мэдэхээ больсноос холын хамаатны үр сад хоорондоо гэрлэх явдлууд гарч байгааг жишээгээр дурдаж болно.
Гэр бүлийн хамгийн нандин, эрхэмлэн дээдэлбэл зохих зүйл нь юу гэж та үзэж
байна?
Азийн орнууд тэр дундаа манай Монголчуудын хувьд өвөг дээдсээ насан туршдаа дээдлэх явдал, үр хүүхэд өвөг дээдсийн амьд шүтэлцээ л юм даа. Хүндэлнэ гэдэг нь эв нэгдэл, нягтрал бий болно гэсэн үг. Хүндэлнэ гэхээр айхтар хүндрүүлж ойлгох хэрэггүй. Сэтгэлээрээ үеийн үед хүндэлж, наад зах нь өглөө орой хоёр амрыг нь асуудаг, хол суугаа бол өдөр бүр утасдаж амар мэндийг нь мэдэж байх хэрэгтэй.
Та гэр бүлийн хүрээний олон асуудлыг хамран судалгаа хийсний дотор гэр бүлийн
уламжлал орж байгаа. Бид гэр бүлийн эртний уламжлалт заншлаасаа юуг нь авч
үлдэх шаардлагатай, бас гээх зүйл нь юу вэ?
Залуучуудад мэдүүлбэл зохих ёснууд гэж бий. Урьдын бүх ёсыг дагах боломжгүй. Бидний гэр бүлийн оюуны үнэт уламжлал бол угийн бичиг хөтлөх, удам судар, уламжлал ёс заншил, ардын сайхан мэндлэх ёсоо мэдэх, өвлүүлэх, үндэсний том баяр болох цагаан сараа зүй зохистой тэмдэглэх явдал юм.
Ёс заншлаа авах гээх асуудлыг нэг судлаач шийдэхгүй, ард түмний нийтээрээ
эрхэмлэж байгаа зүйлийг авч үлдэх, нийтээрээ дурамжхан байгаа бол орхих л хэрэгтэй.
Гэр бүлийн амьдралын үнэхээр чухал асуудлуудын нэг нь хүүхдийн хүмүүжил.
Хүүхдийн хүмүүжилд нэн тэргүүний чухал нөлөө үзүүлдэг зүйл юу болох, хүүхдэд
зөв хүмүүжил хэрхэн олгох болон үүнд эцэг эх ямар үүрэг гүйцэтгэх талаар ярина
уу?
Хүүхдийн хүмүүжил аль ч үе, аль оронд чухал асуудал. Суурин амьдрал улам өргөжсөнтэй холбоотой хийх ажил бараг байхгүй болсноос хүүхэд хөгшидгүй хөдөлгөөний хомсдолд гүнзгий орчихсон байна. Хүүхдэд өлгий, уяа гэх мэт чангаруулах хэрэгсэл хэрэглэхээ болиод байна. Энэ бол маш их санаа зовоож буй асуудал. Яаж хөдөлгөөнтэй байх вэ гэдэг чухал асуудал. Хүн биеийн хүчний хөдөлмөрөөс татгалзаж болохгүй, бас өөртөө тохирсон дасгал хийж байх ёстой. Хөдөлгөөний хомсдолоос хэрхэн гарах талаар хэлэлцүүлэг хийж байгаад яаралтай арга хэмжээ авах хэрэгтэй.
Бас нэг сэтгэл эмзэглүүлсэн асуудал бол эцэг эх нь үргэлж завгүй байдгаас хүүхэд эзэнгүйдэж байна. Гэрийн хүүхэд хүмүүжүүлэгчдийг бэлтгэх, хүүхдийн тоглоомын зөв газруудыг бий болгох хэрэгтэй байна. Тоглоом хүүхдийг хамтач, нөхөрсөг харилцаатай болгох ач холбогдолтой. Эцэг эх нь сайн байж үр хүүхэд нь сайн байдаг тул үлгэр дуурайлал гэдэг чухал зүйл.
Төгс төгөлдөр гэр бүл гэж ямар гэр бүлийг хэлнэ гэж та бодож байна?
Гэр бүл төвшин сайхан байна гэдэг нь ханилсан хүмүүс бие биедээ сэтгэлээ зориулсан байхыг хэлнэ. Бие биеэ ойлгодог байх хэрэгтэй. Ойлгохгүйгээс эвдрэлцэл бий болдог.




“Хүмүүсийн амьдрал” сонин. 2005. /20/

1 comment:

  1. Би энд туршлагаа хуваалцахдаа маш их баяртай байна. Намайг Бренда гэдэг. Би аз жаргалтай гэрлэж байсан. Нөхөр маань намайг хуурч байна гэж хэлтэл тэр хоёулаа нүцгэн хосууд болсон, тэр итгэж чадахгүй, бас миний үгэнд итгэхгүй байгаа тул бид салах өргөдөл гаргаж, хожим бид салж, салахаа больсон. Удаан хугацааны турш би хөдлөхийг хичээсэн боловч түүнгүйгээр үлдэж чадахгүй байсан тул би нөхрөө эргэж ирэхийг эрэлхийлж эхэлсэн бөгөөд дараа нь Дризойя руу очсон. Би тааралдсан агуу хүн, тэр хайрын шившлэг хийж, нөхөрөө 24 цагийн дотор эргэж ирэв. үүнтэй холбогдуулан би Доктор ИЗОЯА-тай холбоо барих, drizayaomosolution@gmail.com хаягаар холбогдохоор ирсэн. Тэр үнэхээр хүчирхэг бөгөөд дараахь чиглэлээр мэргэшсэн ...
    (1) Бүх төрлийн хайр дурлал. (2) салахаа болих. (3) Үржил шимгүй болох.

    ReplyDelete